Mikrokontrolery - Jak zacząć?

... czyli zbiór praktycznej wiedzy dot. mikrokontrolerów.

wtorek, 5 kwietnia 2011

Transoptor odbiciowy: Wpływ ruchu powierzchni na odpowiedź transoptora


Autor: Dondu

Artykuł jest częścią cyklu: Transoptory


Transoptor odbiciowy - Wpływ ruchu powierzchni na odpowiedź transoptora.
Do tej pory rozpatrywaliśmy przypadki, gdy czujnik był naprzeciwko powierzchni, która nie miała ograniczeń i nie była w ruch.

Wykorzystując transoptory odbiciowe z reguły spotkamy się jednak z sytuacją, w której powierzchnia przesuwa się przed transoptorem. Na przykład jest to enkoder obrotowy z tarczą, która obraca się na osi, a transoptor obserwuje naniesione na tarczy białe i czarne pola np. w obrotomierzu: Obrotomierz na AVR ATmega8..

Dlatego też w datasheet można znaleźć wykresy pokazujące jak stromych zboczy należy się spodziewać przy danym przesunięciu ograniczonej powierzchni względem transoptora oraz odległości czujnika od powierzchni.

I znowu do omówienia wykorzystamy  transoptory:

W przypadku CNY70, w datasheet znajdziesz wykres:

Transoptor odbiciowy CNY70 - Wykres zależności prądu kolektora od przesunięcia powierzchni i odległości czujnika.
Transoptor odbiciowy CNY70
Wykres zależności prądu kolektora od
przesunięcia powierzchni i odległości czujnika.

Wykres ten wymaga bardziej szczegółowego wyjaśnienia stąd poświęcimy mu cały artykuł.

Warunki testowe określone zostały następująco:
  • napięcie kolektor-emiter VCE=5V,
  • prąd diody IF=20mA,
  • nie podano jaki kolor ma powierzchnia, należy więc przyjąć, że taki sam jak w poprzednich przypadkach, czyli biały.

Zacznijmy od tego, że na wykresie znajdujemy dodatkowe rysunki pokazujące ustawienie czujnika wobec ograniczonej powierzchni, dla dwóch kątów ustawienia czujnika:


Transoptor odbiciowy CNY70 - Rysunek przedstawiający sposób ustawienia czujnika i powierzchni do testów.
Transoptor odbiciowy CNY70
Rysunek przedstawiający sposób ustawienia
transoptora i powierzchni do testów.


Rozdzieliłem je czerwoną linią, a na razie interesować nas będzie tylko ten górny.

Co on przedstawia?

Przedstawia on sposób przesuwania się obserwowanej powierzchni przed czujnikiem. Aby łatwiej było zrozumieć przygotowałem prostą animację:


Transoptor odbiciowy CNY70 - Animacja pokazująca przemieszczanie  się ograniczonej powierzchni.
Animacja pokazująca przemieszczanie
się ograniczonej powierzchni.


Widzisz na niej jak powierzchnia odbijająca światło (biała) przesuwa się przed czujnikiem, dla trzech stanów przesunięcia - 0mm, 5mm oraz 10mm. Zauważ, że powierzchnia z jednej strony (na dole) jest nieskończona, a z drugiej (na górze) jest skończona.

Oznacza to, że w dokumentacji przyjęto jako test nie białą i czarną powierzchnię, lecz białą i ... brak jakiejkolwiek powierzchni. Jeżeli brak powierzchni przed czujnikiem, to światło nie ma się od czego odbić, więc działa jak kolor czarny, a nawet lepiej :-)

Uzupełniłem wykres o dodatkowe rysunki w dolnej części przedstawiające powyższe stany odnosząc je do odpowiednich wartości przesunięcia na wykresie:


Transoptor odbiciowy CNY70 - Wykres zależności prądu kolektora od przesunięcia powierzchni i odległości czujnika z naniesionymi pozycjami powierzchni.
Transoptor odbiciowy CNY70.
Wykres zależności prądu kolektora od przesunięcia powierzchni
i odległości czujnika z naniesionymi pozycjami powierzchni.

Sądzę, że teraz będzie znacznie prościej zrozumieć rysunek i wykres z datasheet.


Położenie 0mm

To pierwszy skrajny przypadek, w którym krawędź powierzchni białej znajduje się co najmniej 1,5mm od krawędzi obudowy transoptora (w każdym kierunku):


Transoptor odbiciowy CNY70 - Przemieszczanie  się ograniczonej powierzchni - położenie 0mm.
Transoptor odbiciowy CNY70
Przemieszczanie  się ograniczonej powierzchni
 - położenie 0mm.

W tym położeniu największa ilość światła odbija się od powierzchni (białej) przez co uzyskujemy relatywnie największy prąd kolektora zbliżony do 1 (100%), co odczytujemy z wykresów.


Położenie 5mm

To moment, w którym powierzchnia przesunęła się względem transoptora w taki sposób, że krawędź pola białego znalazła się dokładnie w połowie obudowy transoptora:


Transoptor odbiciowy CNY70 - Przemieszczanie  się ograniczonej powierzchni - położenie 5mm.
Transoptor odbiciowy CNY70.
Przemieszczanie  się ograniczonej powierzchni
- położenie 5mm.


W tym wypadku relatywny prąd kolektora wynosić będzie 0,5 (50%), co odczytujemy z wykresów.


Położenie 10mm

To drugi skrajny przypadek, w którym powierzchnia znajduje się dalej niż 1,5mm od dowolnej krawędzi obudowy transoptora:

Transoptor odbiciowy CNY70 - Przemieszczanie  się ograniczonej powierzchni - położenie 10mm.
Transoptor odbiciowy CNY70.
Przemieszczanie  się ograniczonej powierzchni
- położenie 10mm.


W tym przypadku czujnik teoretycznie nie widzi już powierzchni, przez co relatywny prąd kolektora jest bliski 0 (0%), co także odczytujemy z wykresów.

Jednakże zauważ, że w zależności jak duża jest odległość od powierzchni (d), wykresy dla tego przypadku nie dochodzą do zera im większa jest odległość d. Jest to spowodowane oczywiście kątem emisji światła i widzenia fototranzystora.


Przykład wykorzystania wykresu

Załóżmy, że masz taki przypadek:
  1. napięcie kolektor-emiter VCE=5V,
  2. prąd diody IF=20mA,
  3. prąd kolektora ustawiony na IC=0,9mA,
  4. odległość fototranzystora od powierzchni d=4mm,
  5. przesunięcie krawędzi s=3mm.
Wyznaczamy więc relatywny prąd kolektora:

Transoptor odbiciowy CNY70 - Przykład wykorzystania wykresu.
Transoptor odbiciowy CNY70.
Przykład wykorzystania wykresu.

i otrzymujemy wartość 0,85.

Stąd już prosta droga do określenia faktycznego prądu jaki powinniśmy otrzymać na wyjściu transoptora przy założonych warunkach pracy:




Kąt nachylenia zbocza sygnału

Na powyższym wykresie warto zwrócić uwagę, na zależność kąta nachylenia zmian wykresów prądu względem odległości transoptora od powierzchni (d):


Transoptor odbiciowy CNY70 - Kąty nachylenia zmian wykresów prądu kolektora względem odległości transoptora od powierzchni.
Transoptor odbiciowy CNY70.
Kąty nachylenia zmian wykresów prądu kolektora
względem odległości transoptora od powierzchni.


Omawialiśmy już to na przykładzie innego z wykresów, ale ten powyżej ładnie pokazuje, że:

Im mniejsza jest odległość transoptora od obserwowanej powierzchni, tym bardziej strome są zmiany zbocza sygnału wyjściowego.



Oddalanie i przybliżanie się powierzchni

Możemy także spotkać się z sytuacją, gdy powierzchnia zamiast przesuwać się przed transoptorem, oddala się od niego i przybliża. W takiej sytuacji powinieneś wrócić do punktu: Zależność prądu kolektora od odległości powierzchni



Sposób ustawienia czujnika 

Gdy przyglądniesz się czujnikowi CNY70, to zauważysz, że dioda i fototranzystor nie są umieszczone centralnie, bo to nie jest możliwe :-)

Dlatego też możemy się spodziewać, że w przypadku, gdy krawędź powierzchni (np. zmiana czarnego w biały) będzie na wprost transoptora odbiciowego zachowa się on nieco inaczej w zależności jak jest ustawiony:

Transoptor odbiciowy z tarczą enkodera. Ustawienie transoptora dwoma bokami pod kątem prostym.
Transoptor odbiciowy z tarczą enkodera.
Ustawienie transoptora dwoma bokami pod kątem prostym.


Dlatego też wrócimy teraz do rysunku pomocniczego na wykresie:


Transoptor odbiciowy CNY70 - Rysunek przedstawiający sposób ustawienia czujnika i powierzchni do testów.
Transoptor odbiciowy CNY70.
Rysunek przedstawiający sposób ustawienia czujnika
i powierzchni do testów.


Ten rysunek pokazuje właśnie przypadek, w którym mamy czujnik obrócony o 90° względem swojej osi podłużnej - patrz oznaczenia literami E oraz D. Litery oznaczają oczywiście Emiter i Detektor.

Skoro na wykresie są umieszczone oba przypadki, a wykres jest jeden (nie rozróżnia przypadków), to należy uznać, że niezależnie od sposobu ustawienia transoptora CNY70, będzie on tak samo reagował.

Nie oznacza to, że tak samo będzie w przypadku wszystkich transoptorów. Drugi nasz przedmiot analizy, transoptor KTIR0711S, rozróżnia oba przypadki ustawienia czujnika oraz odpowiadające im numerami (oraz w pionie) wykresy relatywnego prądu kolektora :


Transoptor odbiciowy KTIR0711S - Wykresy zależności prądu kolektora od przesunięcia powierzchni i odległości czujnika.
Transoptor odbiciowy KTIR0711S.
Wykresy zależności prądu kolektora
od przesunięcia powierzchni i odległości czujnika.

Wprawdzie różnice pomiędzy wykresami dla odpowiednich kątów ustawień transoptora są niewielkie, ale warto na to zwracać uwagę, bo inne transoptory mogą mieć inaczej.


Oceń artykuł.
Wasze opinie są dla nas ważne, gdyż pozwalają dopracować poszczególne artykuły.
Pozdrawiamy, Autorzy
Ten artykuł oceniam na:

2 komentarze:

  1. Dziękując za artykuły dotyczący transoptora odbiciowego mam pytanie, czy są jakieś transoptory, które mają znacznie dalszy zasięg niż te kilka milimetrów?
    Pozdrawiam!!!

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Raczej nie chociaż wykluczyć nie mogę, bo może któryś z producentów coś wypuścił na rynek. Powyżej jednego centymetra to już raczej tylko dalmierze podczerwieni jak np. GP2D12 (od 4 do 30 cm), GP2D15 (od 10 do 80 cm), itp.

      Usuń

Działy
Działy dodatkowe
Inne
O blogu




Dzisiaj
--> za darmo!!! <--
1. USBasp
2. microBOARD M8


Napisz artykuł
--> i wygraj nagrodę. <--


Co nowego na blogu?
Śledź naszego Facebook-a



Co nowego na blogu?
Śledź nas na Google+

/* 20140911 Wyłączona prawa kolumna */
  • 00

    dni

  • 00

    godzin

  • :
  • 00

    minut

  • :
  • 00

    sekund

Nie czekaj do ostatniego dnia!
Jakość opisu projektu także jest istotna (pkt 9.2 regulaminu).

Sponsorzy:

Zapamiętaj ten artykuł w moim prywatnym spisie treści.